Dochter bewoner Kibboets Franeker krijgt bijzondere tekening van Historisch Centrum Franeker
Vrijdag 17 maart ontving burgemeester Waanders bijzonder bezoek uit Israël. Irit Cohn en haar man Haggai waren te gast op het stadhuis in Franeker. Irit kreeg van Historisch Centrum Franeker een ingelijste tekening van haar vader aangeboden. Zij is de dochter van Hans Martin Cohn. Die woonde tweeëneenhalf jaar op de kibboets van Franeker.
Hans Martin Cohn’s leven in Franeker
Begin 1939 ontvluchtte hij Duitsland en kwam terecht op de kibboets van Franeker, waar hij hoopte een certificaat voor toegang tot Palestina te verdienen. Maar op 3 november 1941 werd hij met twaalf andere bewoners door de Duitsers en de Franeker politie opgepakt en afgevoerd naar de Blokhuispoort in Leeuwarden.
Oorlog overleefd
Eind december 1941 kwam hij in Westerbork terecht, dat toen nog een kamp voor Joodse vluchtelingen was. Hans Martin werd een van de tuinmannen van het kamp en dit bleef zo toen de SS het kamp in de zomer van 1942 overnam en Westerbork ‘Durchgangslager’ voor de vernietigingskampen in het oosten werd. In het kamp ontmoette Hans Martin zijn latere vrouw Alie Tromp. Beide overleefden de holocaust, Alie in Teresienstadt en Hans Martin in Auschwitz. Na de oorlog vonden zij ze elkaar terug in Amsterdam. Zij trouwden en vertrokken naar Palestina. Hun kinderen Yaron en Irit werden daar geboren.
Een pakket dat nooit werd opgehaald
Hans Martin was een creatieve jongen. Hij schilderde en tekende veel, ook tijdens zijn verblijf op de Franeker kibboets. Hij was kind aan huis bij de familie Van der Valk aan het Vliet, waar tekenleraar Klaas van der Valk hem les gaf. Na de oorlog bracht een onbekende een pakket tekeningen en brieven bij de familie Van der Valk. ‘Dit is van Hans Martin Cohn en hij komt het zelf ophalen’, was de boodschap. Maar Hans kwam nooit. De familie Van der Valk concludeerde ten slotte dat hij de oorlog niet had overleefd. De tekeningen en brieven hebben ze altijd bewaard. Tot 2020.
Pakket komt bij dochter terecht
Toen bracht het Fries Film & Audio Archief de filmpjes van de kibboets uit de jaren 1937-1939 naar buiten. Getroffen door de beelden besloten zij het pakket aan het Historisch Centrum Franeker te schenken. Hier werd alles gedigitaliseerd. Afgelopen zomer tijdens de opnames van de docu-serie Kibboets op de Klei in Israël werd ook het verhaal van Yaron en Irit Cohn gefilmd. De digitale tekeningen en brieven werden aan de familie Cohn overhandigd. Zij kende het bestaan ervan niet en waren verrast.
Bezoek aan Franeker
Ze besloten naar Franeker te komen om de verzameling van hun vader te bekijken. ’s Middags brachten Irit en haar man een bezoek aan het voormalige kibboetsgebouw en het monument voor de slachtoffers er tegenover. Ook namen ze een kijkje bij een van de repetities voor het theaterstuk over de kibboets op de klei, dat eind maart in première gaat.
