De dieetcoach: Ketogeen dieet helpt vrouwen met kanker
Uit een kleinschalig Amerikaans onderzoek blijkt dat vrouwen met kanker aan de eierstokken of baarmoederslijmvlies beter reageren op een ketogeen dieet dan op een dieet volgens de richtlijnen van de American Cancer Society. Dit laatste dieet is vergelijkbaar met onze Schijf van Vijf adviezen en richt zich onder andere op het minderen van vet.
In deze studie werd onderzocht of een ketogeen dieet een gunstig effect heeft op de stofwisseling en het lichaamsgewicht bij vrouwen met kanker aan de eierstokken of baarmoederslijmvlies. Dit omdat al langer bekend is dat kankercellen van koolhydraten als energiebron houden.
Zij kunnen niet overleven met alleen vet in de voeding. Dit kan een gezonde cel wel. Kankercellen zijn bovendien snel groeiende cellen. Dus een voeding rijk aan koolhydraten zou zo de kankergroei bevorderen. Het onderzoek werd gedaan met twee groepen. De ene groep vrouwen deed een ketogeen dieet, bestaande uit 70 energieprocent vet, 25 energieprocent eiwit en 5 energieprocent koolhydraten. De andere groep vrouwen kreeg een vetbeperkt en vezelrijk voedingsadvies volgens de richtlijnen van de American Cancer Society aangeraden. Totaal deden er 57 vrouwen mee aan het onderzoek.
Zij hadden allen een BMI >18,5 kg/m2 en een leeftijd >19 jaar. Zij volgden 12 weken één van beide diëten en werden begeleid door een diëtist. Na 12 weken hadden de vrouwen met het ketogeen dieet een lager vetgehalte en minder visceraal vet (dit is vet in de buikholte) dan de controlegroep. In beide groepen werd de spiermassa behouden. De ketogene groep had een lager nuchter insulinegehalte in het bloed, minder IGF-I (dit staat voor insulin-like growth factor, een factor die de celgroei stimuleert) en meer ketonen. De onderzoekers stellen dat een ketogeen dieet de insulinegevoeligheid verhoogt.
Dit betekent dat de gezonde lichaamscellen beter suiker uit het bloed op kunnen nemen. Zo blijft er minder suiker over voor de kankercellen, hetgeen gunstig is. Het verlaagde IGF-I is gunstig omdat hierdoor de kankercellen minder snel groeien in aantal. De onderzoekers geven, zoals eigenlijk altijd, aan dat er meer onderzoek nodig is. Het onderzoek is op zich niet nieuw. Al eerder was een Italiaanse bioloog, Valter Longo , die zich vooral bezig houdt met de gevolgen van vasten op onze stofwisseling, op dit effect gestuit. Hij beschreef dat voedselbeperking de stressgevoeligheid van gezonde cellen sterk vermindert. Cellen hebben “voelsprieten” voor noodzakelijke voedingsstoffen. In reactie op een tekort verandert de stofwisseling van de cel: er wordt geen energie meer gestopt in groei en aanmaak van cellen. Dat is immers onhandig als er te weinig eten is. In plaats daarvan investeert de cel in onderhoud en herstel.
Zo worden gezonde cellen bij (kortdurend) gebrek aan voedsel veel beter bestand tegen schadelijke stoffen. Longo vroeg zich af of dat ook voor kankercellen zou gelden. Kankercellen zijn genetisch anders dan gezonde cellen. Ze zijn sterk gericht op groei en kunnen die tendens nauwelijks ombuigen: ze “denderen gewoon door”. Tegelijkertijd hebben ze heel hard koolhydraten en voedingsstoffen nodig om hun groei te kunnen onderhouden. Al in 2008 publiceerde Longo een manuscript waarin hij rapporteerde dat muizen die vasten gedurende 24 uur voorafgaande aan chemotherapie veel minder bijwerkingen krijgen, omdat hun gezonde cellen minder schade ondervinden van de chemotherapie. Hun kankercellen gingen daarentegen eerder dood door de therapie. Dit komt waarschijnlijk omdat ze de overstap naar de “onderhouds-modus’ niet kunnen maken en het gebrek aan voedingsstoffen een probleem is voor hun stofwisseling. De combinatie van 24 uur vasten en chemotherapie verbetert de prognose van kanker bij muizen spectaculair. Inmiddels weten wij door werk van Longo en andere onderzoekers, dat voedselbeperking op zichzelf (dus zonder chemotherapie) de groei van tumoren remt, soms zelfs net zo effectief als chemotherapie!
Dit geldt overigens niet voor alle tumoren in dezelfde mate. Wij zouden nu kunnen concluderen dat mensen niet voor niets hun eetlust verliezen als ze kanker hebben: minder eten helpt bij het afremmen van de groei van hun tumor. Bevindingen bij dieren moeten altijd nog worden bevestigd bij mensen. En een goede voedingstoestand is wel belangrijk voor overleving. Dus wellicht kunnen we die dubbele rol van voedsel gebruiken om de behandeling van kanker te verbeteren. We mogen hopen dat kortdurende voedselonthouding voorafgaande aan chemotherapie leidt tot meer effect en minder bijwerkingen. Door minder misselijkheid en diarree kunnen patiënten dan tussen de chemobehandelingen door beter eten en dat komt ten goede aan hun gezonde weefsels. Op die manier zetten we vasten in als vijand van tumorcellen en als vriend van gezond weefsel. Wilt u meer weten? Neem dan contact op met Irene van der Vuurst, diëtist Libra, tel. 06-11276810 of mail naar irene@libra-dieetadvisering.nl. Libra is gevestigd in Franeker (De Metro), Harlingen (Fysio Harlingen) en Sexbierum (Fysio Harlingen).
