De afgelopen weken had ik weer een aantal aanmeldingen van ouderen die zich al langere tijd niet fit voelen. Via bij mij onder behandeling zijnde familieleden waren zij naar het spreekuur gekomen. Vol verbazing hoorden zij mijn verhaal aan dat de voeding niet voldoende energie, eiwitten en vitamines en mineralen bevat. “Waarom heeft de arts hier niets over gezegd?”, is een veelgehoorde verzuchting.
Tja, dat is helaas ook meteen het lastige deel. Veel ouderen zijn ondervoed maar weten zelf niet dat zij het zijn. Zij voelen zich al langere tijd niet fit, maar dat zal wel bij de leeftijd horen. Iemand is ondervoed als hij/zij een BMI heeft <18,5 kg/m2. Bij een leeftijd boven de 65 jaar is iemand ondervoed bij een BMI <20 kg/m2. Ook bij onbedoeld gewichtsverlies is iemand snel ondervoed. Alarmbellen moeten afgaan bij gewichtsverlies van meer dan 5% van het uitgangsgewicht in een maand of verlies van 10% van het gewicht in 6 maanden. Op dit moment woont 90% van de ouderen zelfstandig.
De helft van hen heeft een of meer chronische ziekten, zoals artrose, gezichtsstoornissen, diabetes, hart- en vaatziekten. Sommige mensen bespreken het gewichtsverlies niet met de arts, “omdat het er wel bij zal horen”. Ook het minder fit zijn, wordt niet gelinkt aan ondervoeding. Daarbij willen mensen geen onnodige hulp vragen omdat zij bang zijn hun zelfstandigheid te verliezen. Er is weinig aandacht voor het volwaardig genoeg eten en drinken, terwijl het onvolwaardig eten aantoonbaar de gezondheid aantast. Vooral de afname van spiermassa leidt tot slecht functioneren van het lichaam. Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) heeft gezond ouder worden als volgt omschreven: “Het gaat bij gezond ouder worden niet alleen om het voorkomen en uitstellen van ziekte, maar met name om het voorkomen van en terugdringen van beperkingen in het functioneren, het bevorderen van de zelfredzaamheid en een goede kwaliteit van leven”.
Van de thuiswonende ouderen is 14% ondervoed. Binnen zorginstellingen is zelfs 25% ondervoed! Er zijn diverse oorzaken aan te wijzen. Veel ouderen eten snel te weinig basisvoedsel, zoals brood, fruit, groente, vis en zuivel en teveel (vetarme) extra’s waar ons lichaam niets aan heeft, zoals ontbijtkoek, Indische cake, eierkoek, biscuitjes, Japanse mix, etc. Daarbij wordt er ook vaak uit gemak flink bewerkt voedsel gekozen. Als dit “geknutselde voedsel” ons normale eten gaat vervangen, wat vaak gebeurt, gaat er echt iets fout. Er zitten te weinig vitamines en mineralen in. Ook bevatten de drie hoofdmaaltijden lang niet de 25 gram eiwit per maaltijd, die nodig is om ons spierweefsel in goede conditie te houden.
Ondervoeding kan ook ontstaan als er problemen zijn bij het langdurig staan tijdens het koken, bij gebrek aan eetlust, bij slik- en kauwproblemen en (buik)pijn. Dit alles heeft grote gevolgen zoals het afnemen van de spiermassa, verminderde weerstand, grotere kans op doorligwonden, grotere kans op vallen, een langzamer herstel na operatie en bij ziekte, een verminderde kwaliteit van leven en ook een grotere kans op overlijden. En toch is er weinig aandacht voor onze voeding en wordt vergeten hoe belangrijk voeding voor de gezondheid is! Wilt u meer weten? Neem dan contact op met Irene van der Vuurst, diëtist Libra, tel. 06-11276810 of mail naar irene@libra-dieetadvisering.nl. Libra is gevestigd in Franeker (De Metro), Harlingen (Fysio Harlingen) en Sexbierum (Fysio Harlingen).
