In Franeker wordt in november 2022 een namenmonument onthuld ter nagedachtenis aan de Kibboets in deze stad. Een Kibboets is een Joodse gezamenlijke landbouwgemeenschap.
De Kibboets was van 1935 tot 1941 gevestigd in het voormalig treinstation aan de Harlingerweg 45 in Franeker. In totaal zijn 22 bewoners van de Franeker kibboets slachtoffer geworden van de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Gezamenlijke realisatie monument
In januari 2021 hebben de huidige eigenaren van het gebouw aan de Harlingerweg 45, vertegenwoordigers van het Historisch Centrum Franeker, het Fries Film & Audio Archief en het 4 &5 mei comité van de gemeente Waadhoeke afgesproken gezamenlijk op te trekken bij de aanvraag en realisatie van een passend monument voor de Kibboets, en dan met name voor de bewoners die slachtoffer zijn geworden van de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zij zullen bij hun naam genoemd worden op het monument.
Symboliek datum
Op 3 november 1941 werden de bewoners van de Franeker Kibboets door de Duitsers opgepakt. De bewoners werden gearresteerd na beschuldigingen van hamsteren en het luisteren naar de BBC en Radio Oranje. De Duitsers ontruimden de kibboets en voerden de 12 arrestanten af naar de Blokhuispoort in Leeuwarden. Op 3 november 2021 om 16:30 uur worden de plannen gepresenteerd door de initiatiefnemers en de officiële onthulling van het monument staat gepland op 3 november 2022.
tekst gaat onder de foto verder
Foto: © google “De Kibboets was van 1935 tot 1941 gevestigd in het voormalig treinstation aan de Harlingerweg 45 in Franeker”
De historie van de Kibboets
‘De kibboets in Franeker was een ‘hachsjara’, een Joodse landbouwschool waar jonge zionisten zich voorbereidden op hun emigratie naar Palestina. Er hebben meer dan 80 mensen gewoond. Ze liepen stage bij boeren in de omgeving van Franeker en op de tuinderijen van psychiatrisch ziekenhuis Groot Lankum. Op de kibboets zelf kregen ze Joodse vorming en leerden ze Ivriet (modern Hebreeuws), de taal die de Joodse immigranten in Palestina gingen gebruiken. De landbouwopleiding duurde 1 à 2 jaar en leverde een Palestinacertificaat op. Bijna de helft van de kibboetsbewoners is ook daadwerkelijk naar Palestina geëmigreerd, de meesten voor de oorlog, een aantal na de oorlog.
Deelprojecten ‘Kibboets op de klei’
De realisatie van dit monument maakt deel uit van een serie deelprojecten onder de naam: Kibboets op de Klei. Zo zal er in het voorjaar van 2022 een tentoonstelling zijn in Museum Martena in Franeker over het leven op de kibboets. Het Historisch Centrum Franeker komt eveneens in het voorjaar van 2022 met een overzicht van het archief van een van de kibboetsbewoners, Hans Martin Cohn
(1920-2008). Daarnaast wordt door Omrop Fryslan een tweedelige documentaire gemaakt over de Kibboets, ook deze zal in het voorjaar van 2022 te zien zijn. In november 2022 zal vervolgens nog een boek verschijnen van auteur Auke Zeldenrust. Boek en documentaire vertellen diverse persoonlijke verhalen en herinneringen van bewoners van de kibboets, tegen de achtergrond van de jaren 30 en 40. Ook wordt er nog nagedacht over speciale lesprogramma’s voor de bovenbouw van het basisonderwijs en voor het Voortgezet Onderwijs.
