Dinsdagavond was er de nieuwjaarsreceptie van de gemeente Waadhoeke met traditioneel de toespraak van de Burgemeester, voor diegene die het interessant vinden hebben we hier de gehele tekst voor u:
Beste mensen,
Wat fijn om met elkaar hier, in het huis van de gemeente en de gemeenschap, het nieuwe jaar in te luiden. De gemeente en de Commerciële Club, brengen graag samen met u een toast uit op het nieuwe jaar. En straks worden de Ster en de Junior Ster van Waadhoeke uitgereikt. Maar die spanning laten we nog even voortduren.
Beste mensen, het is 8 januari, de kop is eraf maar het jaar is nog jong genoeg om terug te blikken op 2018 en 2019 voorzichtig te verkennen. Dat terugblikken is zojuist op speelse manier gebeurd. Dat was voor mij een lastige opgave, want ik ben nog maar 2 maanden uw burgemeester. Maar vooruit kijken doe ik graag.
Jaarwisseling
Maar allereerst dank ik de mensen van politie, de brandweer, de gemeentelijke toezichthouders en veiligheidsmedewerkers die rond de jaarwisseling bijdroegen aan een veilig verloop van de festiviteiten die bij de viering van oud en nieuwe horen. Dank ook aan de mensen van de buitendienst en de externe ondersteuners die op nieuwjaarsdag zorgen dat de restanten van het feest worden opgehaald, terwijl de feestvierders zelf nog op één oor liggen.
Het was ook mijn eerste oud en nieuw in Waadhoeke en ik vind dat het volgend jaar beter moet. Ook in Waadhoeke waren er, vooral in de nacht, te veel bruuske vernielingen, te veel brandjes waar het echt niet kon, te veel rotzooi die na het blussen moest worden afgevoerd, te veel schade en in één dorp werd de politie met vuurwerk bekogeld. Dat is volstrekt ontoelaatbaar. En ik mag hopen dat we het daarover eens zijn. Natuurlijk proberen we de schade te verhalen op de veroorzakers. Het zou getuigen van karakter als de helden van de nacht zich melden en bij de gemeente. Dan kunnen we afspraken maken over herstel en volgend jaar met een schone lei beginnen.
Hoe dan ook, binnenkort zullen we de oud- en nieuwviering evalueren met politie en brandweer en de nodige vervolgacties bepalen.
Ter geruststelling van iedereen: de traditie van carbidschieten is ook in de grotere gemeente Waadhoeke prima geborgd. Van de 30 aanvragen zijn er 29 gehonoreerd. Die ene afgewezen plek was een woonwijk en daar kan niet geschoten worden en ja, daar wordt ook op gehandhaafd. Met de brandweer en de politie was ik oudejaarsdag overdag op pad en dat was heel plezierig en zinvol. Het is een mooie manier om het gebied van Waadhoeke en de oudjaarvierende inwoners iets beter te leren kennen.
Het eerste jaar zit erop
Het nieuwe jaar is jong, maar dat geldt ook voor die mooie, nieuwe gemeenten Waadhoeke. We gingen van start op 1 januari 2018 en op 2 januari werden gemeenteraad en college geïnstalleerd. Er was ontzettend veel werk verzet om aan de slag kunnen als nieuwe gemeente. En wat een boppeslach dat de huisvesting van het bestuur en organisatie bij de start geregeld was. En we vallen niet om van trots, maar we mogen best stellen dat we een positief eerste jaar achter de rug hebben. Onze inwoners en medewerkers zijn al redelijk “thuis” geraakt in de nieuwe gemeente. Inwoners kunnen de hele week bij ons binnen komen en doen dat ook in toenemende mate, ook digitaal. Natuurlijk zijn we er nog niet. We willen op enig moment graag die 8,5 voor onze dienstverlening. Maar de basis is gelegd.
Dat geldt ook voor de harmonisatie van beleid en uitvoeringspraktijk van Waadhoeke. Met goede moed ging een ieder van start: politiek, bestuur en organisatie. Ieder vanuit zijn eigen verantwoordelijkheid, zijn eigen rol en een rugzak vol ervaring en gewoontes uit de voormalige gemeenten. En met die bagage, maar ook met nieuwe inspiratie geven we vorm aan nieuw beleid, nieuwe werkwijzen voor een vitale en veerkrachtige gemeente en gemeenschap.
Nabij besturen
Het motto “Nabij besturen” is daarbij leidend. En dat motto wordt serieus genomen door de gemeenteraad, het college en in de organisatie. Maar “Nabij besturen” is geen vastomlijnd concept. Het is een opdracht die telkens in houding en gedrag, in denken en doen invulling moet krijgen. Het gaat om daadwerkelijk aansluiting zoeken bij de kracht en de kennis die in de samenleving aanwezig is. Om ruimte voor initiateven die niet uit de koker van de gemeente komen. Het gaat om voorspraak in plaats van inspraak, om meer interactie en luisteren en minder zenden bij zoeken van een passende invulling van een opgave. Het gaat om dienstbare bestuurders en verbindende raadsleden en om medewerkers die steeds meer integraal meedenken en samenwerken binnen en buiten de muren van het gemeentehuis.
Dat is geen unieke opgave. En ook niet een geheel nieuwe opgave. Het dorpen- en wijkenfonds bieden ruimte voor eigen initiatieven. De manier waarop, na een wat moeizame start, het dossier van de arbeidsmigranten wordt opgepakt; het lastige maar optimaal democratische proces om tot de aanleg van een parkje rond het gemeentehuis te komen; de manier waarop het Waadhoeks taalbeleid tot stand kwam; de pilot Omgevingswet; de kernteambijeenkomsten van de raad; de ambassadeurs van “Nabij besturen” in alle afdelingen van de organisatie; het bezoek aan Tubbergen om te vernemen hoe men daar is gekomen tot het Maatschappelijk Akkoord met alle dorpen…; we zijn volop bezig.
We maken werk van dat “nabij besturen” en dat blijven we doen. Daarvoor is het ook nodig dat inwoners, ondernemers en organisaties met ons wíllen samenwerken. “Nabij besturen” is meer dan “u vraagt, wij draaien”. En hoe interactief een proces ook verloopt, met de uitkomst zal zelden iedereen tevreden zijn: er moeten altijd keuzes worden gemaakt en soms staan wetten in de weg of praktische bewaren die nadrukkelijk worden geuit, en soms gelden er kaders die de raad meegeeft. Maar de bereidheid om echt het gesprek aan te gaan, mee te denken over oplossingen en initiatieven te nemen, wordt groter als mensen ervaren dat hun inbreng er echt toe doet, als ze de juiste en voldoende informatie krijgen en als ze niet overvraagd worden. En dat laatste is zeker een risico als we alleen al kijken naar de lijst van nog te harmoniseren beleid dat overheids- en inwonersparticipatie veronderstelt. Enige coördinatie op ons oefenen in “Nabij besturen” is dus nodig en dat gaan we doen. En al doende leren we. Er moet dus ook soms iets mis mogen gaan. Nabij besturen kan niet volwassen worden zonder uitproberen en we weten bij de start niet altijd waar we precies uitkomen. Die ruimte moet er zijn, willen we echt werk maken van die maatschappelijke democratie.
Dorpen en wijken
Over de bereidheid vanuit de Waadhoekse samenleving om zelf ook initiatieven te nemen, hoeven we ons geen zorgen te maken. We zijn trots op al die inwoners en verenigingen die veel tijd ene energie steken in, bijvoorbeeld (!) , het bouwen van een dorpshuis, het behoud van een dokterspraktijk, een sportief evenement, een dorpsfeest, een iepenloftspul, het opknappen van een gebouw of speelplaats. We hopen dat het dorpen- en wijkenfonds deze organisatiekracht zal versterken en de samenwerking met de gemeente bevorderen.
Voor die goede samenwerking met dorpen en wijken zijn ook de vier dorpencoördinatoren van groot belang. Zij zijn belangrijke schakelaars en makelaars tussen dorpen en wijken en de gemeente. Zij halen op, signaleren en agenderen wat aandacht nodig heeft. En wat aandacht nodig heeft, kan ook op de agenda komen van de dorpentop. De eerste dorpentop was in oktober 2018 en de tweede vindt binnenkort, op 29 januari plaats.
En we hebben natuurlijk de dorpen- en wijkenwethouders. Alle wethouders hebben al hun dorpen en de meeste wijken bezocht. Vertegenwoordigers van Dorpsbelangen geven aan dat ze het op prijs stellen dat de wethouders jaarlijks op bezoek komen. Dus alle reden om daar mee door te gaan. Ook de burgemeester gaat op stap naar de dorpen en wijken
Vitale en veerkrachtige dorpen en wijken: dat is één van de vier thema’s van het Ontwikkelperspectief 2018-2028. 2019 is het eerste jaar om voort te bouwen op het fundament.
Samenwerking over de gemeentegrenzen heen
Samenwerking voltrok en voltrekt zich niet alleen binnen de gemeentegrenzen. En nu Waadhoeke uit de luiers is gekomen, is de zaak om de positie van die mooie, grotere gemeente in relatie tot haar omgeving te versterken en te laden. Die inzichten kunnen we vertalen in een agenda en daarbij het goede partnerschap organiseren. Dat is een kwestie van lange adem, maar dit jaar moeten we uit de startblokken komen. Want eind 2019 lopen verschillende samenwerkingsverbanden af. Dat geldt voor het Streekwurk, het samenwerkingsverband van provincie, Wetterskip Fryslân en de gemeenten Harlingen, Waadhoeke en Leeuwarden. En het geldt ook voor de Stadsregio Leeuwarden, waarin Leeuwarden, Waadhoeke en Tytsjerksteradiel samenwerken aan de hand van een agenda vol kleinere projecten. Wat er met Streekwurk gaat gebeuren is nog onduidelijk. Het fundament voor de samenwerking binnen de Stadsregio Leeuwarden moet ook worden herzien. Natuurlijk willen we graag goed blijven samenwerken met de provincie, het Wetterskip Fryslân, met Harlingen en de andere buurgemeenten. Maar vorm volgt functie. En daarom is het goed dat Waadhoeke en de regio Noordwest werkt aan een eigen agenda, gebaseerd op inzicht in kansen en bedreigingen. Zo’n agenda zorgt voor focus, kan ondernemers en maatschappelijke organisaties verbinden aan gedeelde opgaven en is voorwaardelijk voor een regio specifieke koers voor de langere termijn. Zeker waar het gaat om het sociaaleconomisch perspectief is een dergelijk kompas wenselijk. Economische vitaliteit, in de volle breedte, is een voorwaarde voor een vitale gemeenschap waar met minder mensen optimaal en slim moet worden samengewerkt. Dat kompas moet richting geven aan samenwerking met vele partners binnen en buiten Waadhoeke.
Laten we daarom de kansen en bedreigingen in beeld te brengen en daarbij van meet af aan ook de ondernemers en maatschappelijke partners betrekken. Dat kunnen we heel goed doen op de schaal van de regio, dus samen met Harlingen. Op collegeniveau is daarover al gesproken.
Die analyse en de eerste proeve van een agenda die daaruit kan worden afgeleid past bij een ander thema uit het Ontwikkelperspectief Waadhoeke 2018-2028: “Waadhoeke in positie en krachtig in de regio”
Economie en toerisme
Ook voor de korte termijn vraagt de economie en ondernemend Waadhoeke onze aandacht. Vlak voor het kerstreces werd bekend dat ongeveer de helft van de vaste medewerkers van Hartman BV ontslag kreeg aangezegd. Voor alle betrokkenen en voor de omgeving een bijzonder hard gelag. Medeleven is de minste wat je als gemeente kunt doen. Maar we willen ook weten wat de toekomst gaat zijn van dit bedrijf en daarover blijven we in gesprek met de directie.
Gelukkig gaat het met veel bedrijven wel goed. Die positieve sfeer werd ik, samen met wethouder Caroline de Pee, ook gewaar tijdens het ondernemersontbijt op 1 november. Met de ondernemers van Waadhoeke kom ik graag nader in contact en dat gaat ook gebeuren dit jaar. Op locatie kennis maken is leuk en leerzaam en je hoort nog eens wat. We hechten er aan dat we ondernemend Waadhoeke goed te spreken is over onze dienstverlening. In persoonlijke contacten kan dat onderwerp van gesprek zijn. Maar ook de MKB-monitor zal in de loop van dit jaar weer informatie geven over dat oordeel van ondernemers.
Toerisme, ook in economisch opzicht steeds belangrijker, raakt aan een derde thema van het Ontwikkelperspectief Waadhoeke 2018-2028: het thema “Beleven – Genieten tussen Wad en Stad”. Stad en dorpen kennen al een groot aantal terugkerende evenementen, ze kwam deels aan bod bij het terugblikken. Maar mede dankzij KH2018 hebben ontzettend veel nieuwe bezoekers de stad, de dorpen, het buitengebied en het wad ontdekt. En met prachtige evenementen als “lost in the Greenhouse”, “Silte Leafde in it Bildt”, het juweel van de Oortwolk-fontein in Franaker en het programma rond de gekke aardappelen is er een energie ontketend die ook in de komende jaren weer ingezet kan worden voor spraakmakende evenementen en landschapskunst. Uiteraard iets minder heftig dan in 2018, dat is begrijpelijk.
Maar heel veel inwoners en organisaties in Waadhoeke hebben de schoonheid, en creativiteit van dit gebied uitgedragen en gedeeld met duizenden bezoekers. Dat smaakt domweg naar meer. De punten die in het hoofdstuk “Genieten tussen Wad en Stad” worden genoemd in het Ontwikkelperspectief voor Waadhoeke, zijn voor de versterking van het cultuurtoerisme een bron van inspiratie. Dat geldt zeker ook voor de Werelderfgoed-nominatie van het Planetarium.
Cultuur
Sprekend over cultuur: Jan Dijkstra, onze wethouder Cultuur ziet uit naar het proces om met het culturele veld een cultuurnota tot stand te brengen die klinkt als een klok. Voor Inwoners en organisaties die de makers en dragers zijn van het sterk ontwikkelde culturele leve in Waadhoeke moet dat beleid ondersteunend zijn en het is bij voorkeur ook uitdagend.
Dit jaar blijkt hopelijk ook de kracht van de meertaligheid in Waadhoeke. In de Taalnota die onlangs is vastgesteld zijn de kansen en de vormen van ondersteuning benoemd. We verwachten het nodige van het taalplatform dat geregeld bij elkaar komt om ideeën aan te dragen en de vaart erin te houden. Want meertaligheid moet natuurlijk vooral ervaren worden. En uitgedragen, dat mag ook voorbij de grenzen van Waadhoeke en Fryslân.
Energietransitie
Waadhoeke zal ook een enorme inzet moeten plegen voor de noodzakelijke energietransitie. De gemeente heeft de ambitie uitgesproken om in 2040 energieneutraal te zijn en dat betekent nogal wat. Komend jaar, onder aanvoering van Jan Dijkstra, moeten we invulling zien te geven aan die ambitie. Dat begint binnenkort met informatiebijeenkomsten. Opdat we met elkaar zicht krijgen op de omvang van die ambitie en verkennen hoe die opgave in Waadhoeke het best opgepakt kan worden. Langjarig, met elkaar werken aan die energietransitie vergt draagvlak en moet aansluiten bij de mogelijkheden die inwoners, dorpen en wijken zelf zien en waarin ze graag ondersteund willen worden. Relevant is dan ook de vraag wat de energietransitie voor ons landschap mag betekenen.
Het vierde thema van het Ontwikkelperspectief Waadhoeke 2018-2028 draagt de titel: “Ons landschap- Duurzame oogst voor de toekomst”. Daarbij gaat het om de vraag hoe we willen sturen op ontwikkelingen als de schaalvergroting in de landbouw, de verzilting van de bodem, de energietransitie en het herstel van biodiversiteit. Een meer duurzame relatie tussen landschap, natuur en landbouw is het doel, maar het pad daar naartoe is nog niet echt verkend. Dat moet wel gebeuren en dat vraagt om niet vrijblijvende keuzes. Wordt vervolgd!
Arbeidsmigranten en huisvesting
De kwestie van de arbeidsmigranten heb ik zojuist al even genoemd. Na de valse start is het nu zaak om te komen tot een toekomstbestendig beleid dat recht doen aan de verschillende belangen. Alle partijen zijn aangeschoven en we hebben ervaren dat men er samen uit wil komen, met erkenning van ieders verantwoordelijkheid. Die positieve houding is nodig om dit jaar tot afspraken te komen. Afspraken die meegaan in de veel bredere woonvisie van Waadhoeke. Die visie, gebaseerd op een gedegen woningmarktanalyse, moet ook in 2019 tot stand komen. Het proces dat daarvoor nodig is, start binnenkort en het spreekt voor zicht dat stad en dorpen daarbij nauw betrokken zullen worden. Met die visie kunnen we goed onderbouwd het gesprek met de provincie voeren. Niet over 10 woningen meer of minder, maar over kwaliteit die nodig is voor de inwoners van Waadhoeke nu en straks.
Onderwijs
Wethouder Nel Haarsma, want in haar portefeuilles ben ik nu aan het grasduinen, is druk bezig om alle scholen te bezoeken die Waadhoeke rijk is. Dat zijn er 33. Het onderwijs heeft de laatste jaren met lastige kwesties van doen. Met minder leerlingen en dus met minder geld uit Den Haag moet naar nieuwe oplossingen worden gezocht om de kwaliteit van het onderwijs en dus de talentontwikkeling in onze gemeente overeind te houden. Met het onderwijs willen we dit jaar graag werken aan een goed meerjarenperspectief. En ook hier geldt dat we de expertise vanuit de praktijk moeten ophalen voor een gedragen visie.
Sport
Wethouder Caroline de Pee verheugt zicht enorm op het nieuwe Waadhoekse sportbeleid. De eerste stappen daarvoor zijn gezet. Er was een mooie aftrap met veel betrokkenheid in Minnertsga in december. Nu is het de uitdaging om de uitkomsten een goede plek te geven in dat nieuwe beleid. Uiteraard vinden er nog verschillende deelsessies plaats, daar kunnen de sportverenigingen zich op voorbereiden. En om de sportievelingen in onze gemeente te waarderen en te stimuleren, zullen we in 2019 ook weer de sportprijs van het jaar uitreiken.
Sociaal Beleid
De doorontwikkeling van alle onderdelen van het zeer omvangrijke Sociaal Beleid zal de komende jaren aan de orde zijn. Het streven blijft dat zo veel mogelijk inwoners naar vermogen meedoen in onze samenleving. Geven is veel makkelijker dan ontvangen en voorkomen is beter dan genezen. Dus bij alles wat we doen in het sociaal domein – of dat nu jeugdzorg, ondersteuning of participatie betreft – willen we vooral inzetten op preventie. Een mooi voorbeeld daarvan ontpopt zich in gezondheidscentrum De Hertog, in Franeker. Het centrum huisvest vele zorgverleners maar ook onze gebiedsteams zijn nauw betrokken. Gezondheid is meer dan ‘niet ziek zijn’; dat is het uitgangspunt van de gekozen werkwijze. Het gaat ook om welbevinden en betrokken zijn bij de buurt of wijk. Dus ook bij signalen van eenzaamheid of overbelaste mantelzorgers wordt actie ondernomen. Dan wordt er bijvoorbeeld een maatje gezocht of wordt het gebiedsteam in een heel vroeg stadium betrokken. Het voornemen is om deze samenwerking verder uit te bouwen met de gemeente en het welzijnswerk. En die ruimte bieden we graag.
We moeten dit jaar keuzes maken over de toekomst van Empatec. De groep mensen met een uitkering die het op eigen kracht niet redt werk te vinden, groeit in Waadhoeke. Vaak moet er eerst gewerkt worden aan persoonlijke omstandigheden om die kans op werk te vergroten. Welke inzet kunnen en willen we plegen om mensen weer of beter mee te laten doen? En tegen welke kosten?
Ongeveer de helft van de gemeentelijke begroting, zo’n 60 miljoen, heeft betrekking op het sociaal domein. Het is dus zaak ook het financiële stuur op de uitgaven steviger in handen te krijgen. Ook daar maken we werk van.
Andere thema’s binnen het sociaal domein die aandacht vragen komend jaar zijn: Waadhoeke als dementievriendelijke gemeente, verbetering van de schulphulpverlening en van de ondersteuning van de mantelzorgers.
Vrijwilligers komen we gelukkig overal in Waadhoeke tegen. Zij vormen het cement van de samenleving. Met de uitreiking van de Ster van Waadhoeke aan twee personen erkennen we ook het enorme belang van al het werk dat ieder jaar door alle Waadhoekse vrijwilligers wordt verzet. Mantelzorgers zijn bijzondere vrijwilligers. Hun werk is vaak iets minder vrijwillig en nooit vrijblijvend. En dus moeten we zorgen voor een best passende ondersteuning van die mantelzorgers.
IVB en VTH
Binnenkort brengen we ook het nieuwe Integrale Veiligheidsbeleid op route naar de raad. Vorig jaar zijn de prioriteiten afgeleid uit de inbreng van de raad, de politie en vanuit de Veiligheidsmonitor die de veiligheid in beeld brengt zoals die door inwoners wordt ervaren.
Keuzes maken en prioriteiten stellen gaan we ook doen voor het beleid rond toezicht, vergunningverlening en handhaving, of VTH. Dat is niet een sexy beleidsterrein, behalve als er ergens iets goed mis gaat. Dat hebben we tijdens de afgelopen jaarwisseling ook weer gezien in Scheveningen. En collega Roel Sluiter verwees gisteren nog eens op het gelijk van Albert de Hoop die gedurende zijn hele burgemeesterschap op Amerland aandacht vroeg voor de risico’s van het grootschalig containervervoer op de Waddenzee. Hij zal weinig plezier beleven aan dat gelijk.
Het ligt voor de hand dat we ook het gemeentelijk beleid risicogericht opstellen en dat we steeds de vraag stellen welke effecten we willen bereiken voor onze inwoners, onze ruimte, ons landschap, natuur en milieu. Regels zijn nooit een doel op zich. Een ‘ja mits- benadering’ kan terecht op veel sympathie rekenen maar verlost ons niet van de opgave om, los van wettelijke voorschriften, die mitsen te bepalen en toe te passen. Ook die duidelijkheid mogen inwoners van de gemeente verwachten. In dat licht is het pilot Omgevingswet geïnitieerd door de Commerciële Club Noordwest Friesland bijzonder interessant. Daar gaan we beslist meer van horen.
Op korte termijn gaan we om tafel met de mensen die zich inzetten voor een groot deel van de jaarlijks terugkerende evenementen. Er is zorg over strengere eisen en meer voorwaarden voor het houden van kleine en iets grotere evenementen. In gesprek kunnen we nagaan om welke veranderingen het gaat, over het waarom van voorwaarden en hoe we als gemeente kunnen faciliteren als het in sommige gevallen ook echt anders moet dan in het verleden. Ik heb goede hoop dat we dan met elkaar een heel eind komen. Ook dat is nabij besturen.
Beste mensen, het wordt een warber Waadhoeke-jaar. Met de input van de wethouders heb ik een kleine, alles behalve uitputtende verkenning van dit nieuwe jaar uitgevoerd. Laten we met elkaar aan de slag gaan om de goede dingen goed te doen. Voor een vitale gemeente en gemeenschap. Waar het goed wonen en werken is, waar talent de kans krijgt, waar we omzien naar elkaar en waar het optilt van sportieve en culturele manifestaties waar inwoners trots op zijn. Ik nodig iedereen van harte uit om daaraan mee te doen.
Ik wens u allen en alle inwoners van ús Waadhoeke een 2019 volle gezondheid, geluk, veerkracht en vriendschap! En daar gaan we samen met onze kinderburgemeester, Piter Murk de Groot, een toast op uitbrengen.
