Franeker – Dames en heren, Om te beginnen wens ik u alle goeds en vooral veel gezondheid in het nieuwe jaar. Het nieuwe jaar is nog vers. Gisteren was het nieuwjaarsochtend. Veel politiemensen, hulpverleners, gemeentepersoneel en de mensen van Westra waren in touw. Door een goede voorbereiding houden we de oud- en nieuwviering behoorlijk in de hand. De schade lijkt beperkt en verstoring van de openbare orde was er nauwelijks. Het feest was dus echt een feest. Dat gold voor het feest in het dorpshuis van Sexbierum, in de sporthal van Tzummarum en voor het feest in de Koornbeurs. Een aantal horeca-ondernemers stak hun nek uit en het werd een succes; 750 mensen hebben oud en nieuw in de Koornbeurs gevierd.
We staan aan het begin van een heel nieuw jaar. Er staat weer veel te gebeuren. Dat zei ik een jaar geleden ook. Toen had ik het zelfs over een spannend jaar. Kabbelde het maar wat (Extra 28 december) of is 2011 echt een spannend jaar geworden?
Landelijk is er vorig jaar gesproken over tuigdorpen, bedrijfspoedels, weigerambtenaren en occupy.Wij hebben hier onze eigen nieuwe woorden: juichwilg, o3, waterfront, om een paar te noemen. Er is dus wel degelijk iets gebeurd.
Onze gemeente is een gemeente met een rijk verleden. De historie en de cultuur zie je overal terug. Niet alleen in Franeker, maar ook in de dorpen.
In Achlum hebben we genoten van de viering van het 200-jarig bestaan van Achmea. Niet alleen was de top van cultureel, sportief, politiek en intellectueel Nederland op 28 mei in Achlum aanwezig, maar vooral ook de komst van Bill Clinton bracht mensen in beweging. Je kunt van hem zeggen wat je wilt, maar hij bleek opnieuw een charismatisch man met een boodschap voor Achlum en de wereld. En het mag nog een keer worden gezegd: zonder de fantastische inzet van bijna alle dorpsbewoners was de Conventie van Achlum niet zo’n groot succes geworden. Achlum heeft er een sponsorcontract voor de kaatsvereniging aan overgehouden en ook Achmea laat zich in het dorp niet onbetuigd. We zullen er dit jaar nog meer van horen.
Niet gevierd, maar wel herdacht is het feit dat in 1811, dus 200 jaar geleden, de Universiteit van Franeker werd gesloten. Dat is op verschillende manieren herdacht. Tentoonstellingen, een symposium, en zelfs een novelle van Kees ’t Hart. Het was goed om bij de sluiting stil te staan.
226 jaar werden in Franeker veel theologen, juristen en andere wetenschappers opgeleid. Franeker had een naam in de wetenschappelijke wereld. De sporen daarvan vind je in de stad op veel plaatsen terug. En hoewel we geen studentenstad zijn, ademt Franeker volgens mij nog steeds de liberale sfeer van zo’n stad. Het zit in ons DNA. Gelukkig hebben we nog het jaarlijks Krystkongres van de Fryske studinteferienings. En gelukkig is de leiding van de UCF, de nieuwe universitaire campus Fryslân, niet vergeten dat de wortels in Franeker liggen.
In een rapport van een paar jaar geleden werd het al gezegd. We hebben met onze cultuurhistorische propositie goud in handen. We hebben in onze streek zoveel te bieden aan toeristen, dat moet meer worden benut. De historie kan de aanleiding zijn voor een bezoek. Denk alleen maar aan het planetarium en de impuls die er komt als we erin slagen het op de Werelderfgoedlijst te krijgen. In het kader van ons waterfront kunnen we de waterrecreatie fors stimuleren. Bezoekers moeten de stad in, en er niet alleen langs varen. De noordelijke elfstedenroute heeft grote potentie.
De Slachte is een naam die vermarkt kan worden. Zeker nu in 2012 de Slachtemarathon in Oosterbierum zal eindigen. Er wordt druk aan gewerkt en we doen er alles aan om er een groot feest van te maken.
Het kaatsen is ook zoiets. We hebben een kaatsmuseum en de PC. Een evenement van landelijk niveau. En in 2012 de WK-kaatsen. Sporters uit de hele wereld komen naar Franeker. Een unieke gelegenheid om de gemeente op de kaart te zetten.
Ons landschap grenzend aan de Waddenzee is inmiddels tot Waddengoud benoemd. Het is nu aan ondernemers om er op in te spelen.
De ondernemers in het centrum van Franeker zijn in 2012 ook letterlijk aan de beurt. Er is besloten om reclamebelasting te gaan heffen. Op initiatief van ondernemers. Met de opbrengst van de belasting en een extra bedrag van de gemeente kan de stadspromotie een flinke impuls krijgen. Hoewel inmiddels de kritiek die er ook was grotendeels is verstomd, komt het er dit jaar wel op aan. De kansen liggen voor het opscheppen en stadspromotie kan nu haar meerwaarde tonen. Samen de schouders eronder, ondanks de economisch barre tijden.
Dat het barre tijden zijn bleek in 2011. Ik zie in 2012 ook nog geen verbetering. Middenstanders hebben het moeilijk, maar grotere bedrijven ook.
Tijdens bedrijfsbezoeken hoor ik soms schrijnende verhalen. Dan moeten we blij zijn met kleine lichtpuntjes. Gelukkig vestigt zich nog een enkele nieuwe winkel in het centrum en durven ondernemers hun zaak nog te verbouwen of uit te breiden. In het lege pand van meubelfabriek Bijlsma wordt over enkele maanden weer gewerkt. In 2011 is ook de eerste kavel in het nieuwe glastuinbouwgebied in Sexbierum verkocht.
Franekeradeel scoorde in 2011 slecht in het MKB-onderzoek. Ondernemers zijn blijkbaar niet tevreden over de wijze waarop de gemeente met hen omgaat. Het mooie is dat we al jaren slecht scoren, er is dus geen sprake van jojo-beleid. Maar het zint mij en het college niet. Daarom hebben we ons in de achtergronden van het onderzoek verdiept. De komende maanden gaan we in kleine sessies met tientallen ondernemers uit alle sectoren in gesprek. Wat doen we goed, maar vooral ook wat doen we slecht en hoe kan het beter. Een volgend onderzoek moet tot een hogere score leiden.
Er is in ons gebied nu ruim een jaar sprake van structureel overleg tussen ondernemers, overheid, en onderwijs, het O3-overleg. We zien de eerste resultaten. De hier bedachte manier om via Twitter vacatures bekend te maken is al in de hele provincie overgenomen; Wurk fan Fryslân. Mensen uit onderwijs en bedrijfsleven praten heel concreet over aansluiting van ICT-onderwijs op de eisen van de praktijk. Er zullen in 2012 nieuwe initiatieven volgen.
Vorig jaar sprak ik, en niet voor het eerst, over de daling van de bodem, van het aantal inwoners, van onze gemeentekas en de daling van het aantal gemeenten in Fryslân.
Over de daling van het aantal inwoners kan ik kort zijn. Er wonen minder mensen in Franekeradeel dan een jaar geleden. Dat wordt echter grotendeels veroorzaakt door een raadsbesluit. 200 mensen die hier allen een briefadres hadden zijn geschrapt uit onze bestanden.
Dit betekent niet dat we ons over de bevolkingskrimp geen zorgen moeten maken. De bevolkingssamenstelling verandert, en er komen vooral minder kinderen. Dat heeft gevolgen voor bijvoorbeeld voorzieningen en dus voor de leefbaarheid. We hebben in 2011 al die voorzieningen in kaart gebracht. Nu spreken we samen met de buurgemeenten over oplossingen voor de situatie waarin bijv. scholen en peuterspeelzalen verdwijnen. Vooral de vervoersmogelijkheden moeten dan worden verbeterd.
De problematiek van de bodemdaling belandde vorig jaar in een impasse. Gelukkig heeft de minister eind 2011 duidelijkheid verschaft. We weten dat er op termijn wordt gewonnen onder de Waddenzee en tot die tijd nog in onze gemeente. Daarom kan er nu concreet worden gewerkt aan de uitvoering van de afspraken in het gebiedsplan. Tenminste als de provincie hierover ook een positief besluit neemt. Dat hebben onze inwoners en dorpen wel verdiend: te lang was er onzekerheid. Nu moeten we verder. Schade herstellen en investeren als compensatie voor de bodemdaling.
De onzekerheid over het gebiedsproces heeft de verhouding tussen gemeentebestuur en dorpen onder druk gezet.
Dat is niet de manier waarop we normaal met elkaar omgaan. Want die is zondermeer goed. Franekeradeel legt de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van dorpsvisies grotendeels bij de dorpen zelf. Onze werkwijze is een voorbeeld voor alle gemeenten; Franekeradeel won in 2011 de Juichwilg, de landelijke onderscheiding van Landschapsbeheer Nederland.
Op financieel terrein is er een vervolg gemaakt met de geplande bezuinigingen. Maar we zijn er nog lang niet. Op welzijnsgebied zijn bezuinigingen doorgevoerd. Besloten is om het zwembad te sluiten. Daarna zagen we de vitaliteit van de samenleving. Een stichting neemt de exploitatie van het zwembad over en dus is het nog open.
Verdere bezuinigingen op bijv. sport zijn nog nodig.
De komende maanden worden de noodzakelijke investeringen en onderhoudsbijdragen voor wegen, kaden e.d. duidelijk. Willen we onze infrastructuur op peil houden dan zijn er grote bedragen nodig. Dat betekent opnieuw kiezen.
In 2011 heeft de gemeenteraad een nieuwe visie, een gedragen ambitie, voor de toekomst van onze gemeente vastgesteld. We willen de burger kwaliteit bieden, want dat is waartoe de gemeente op aarde is. Er komen veel ontwikkelingen aan op het terrein van vergunningverlening, jeugdzorg, AWBZ, sociale werkvoorziening, eisen aan dienstverlening enz. Het lukt niet om dat op de huidige schaal aan te pakken. We streven daarom naar een bestuurskrachtige nieuwe gemeente in Noord-West Fryslân.
Dat kunnen wij willen, maar dat kun je niet alleen. De omgeving moet diezelfde mening hebben. Halverwege 2011 leek dat er nog niet op. Gelukkig zijn er ontwikkelingen. Informeel is er de afgelopen maanden met veel mensen in onze omgeving gesproken.
Het college van GS nam vorige maand het advies van de commissie van wijzen over. Ook GS vindt dat er één nieuwe gemeente in het gebied van Franekeradeel, Harlingen, Het Bildt, Menaldumadiel en Littenseradiel moet komen. Daar moet dan het meest noordelijke deel van Sûd-West Fryslân aan worden toegevoegd.
De vier Middelsee-gemeenten verbraken hun samenwerking in oktober en Menaldumadiel, Het Bildt en Leeuwarderadiel richten de blik nu op het westen. Prima ontwikkelingen dus. Graag gaan we met hen in gesprek en ook met Harlingen (morgen al) en met Littenseradiel.
Natuurlijk hebben we hier de wijsheid niet in pacht, maar gesteund door de wijzen, GS en inmiddels ook de raad voor het Openbaar Bestuur moeten we de komende maanden een heel eind kunnen komen.
Belangrijk daarbij is dat er ook vanuit de dorpsbelangen en andere organisaties sprake is van voldoende draagvlak voor een mogelijke herindeling. Ik vind dat we dat met alle buurgemeenten op dezelfde manier zouden moeten meten.
2011 zou een spannend jaar worden en er is ook veel gebeurd. Voor 2012 geldt nu al hetzelfde.
Hoewel het er niet op lijkt hoop ik natuurlijk op een Elfstedentocht in de komende weken. De draaiboeken zijn klaar, nu het ijs nog. We krijgen de Slachtemarathon en het WK-kaatsen. NUON komt met een groot kunstproject bij het windmolenpark De Bjirmen.
De nationale politie wordt ingevoerd en dat zal ook plaatselijk gevolgen hebben. De brandweer moet reorganiseren naar een provinciaal niveau.
We hopen dat er gestart kan worden met de bouw van nieuwe supermarkten wanneer allerlei procedures tot een eind zijn gekomen. Diverse zorgprojecten gaan in de stad van start. De zuidelijke rondweg is voor de zomer klaar.
De verdere invulling van Franeker-Zuid wordt onderwerp van gesprek.
En de toekomst van de gemeente komt heel concreet aan de orde. Bestaat Franekeradeel nog in 2015? Of zijn we onderdeel van Westergo geworden?
U hoort het: nooit een saai moment binnen het gemeentehuis. Er wordt hard gewerkt en dat moet ook.
Want we doen het voor u.
